 |
|
Profiad
gwr mewn galar
Nofel fuddugol cystadleuaeth y Fedal Ryddiaith Eisteddfdod Genedlaethol
Dinbych 2001
Dydd Iau, Medi 20, 2001
|
• Trwy'r Tywyllwch, Elfyn Pritchard. Cyfrol y Fedal
Ryddiaith 2001.
Adolygiad Llion Iwan
Fel dyddiadur taith y cr毛wyd y gyfrol hon yn wreiddiol. Daeth yn agos
i鈥檙 brig yn Llanelli 2000, gan goncro鈥檙 copa ar ei ail gynnig yn Ninbych
2001.
Fel llawer o lyfrau buddugol y Fedal Ryddiaith yn ddiweddar, marwolaeth
ydi鈥檙 testun, yma y daith o ddelio gyda marwolaeth. Ac yn wir mae鈥檔
daith a hanner, taith a鈥檓 cyflwynodd i i鈥檙 cymeriad mwyaf atgas dwi
erioed wedi darllen amdano mewn ffuglen.
Anghenfil o ddyn
Mae鈥檙 awdur i鈥檞 ganmol am hynny, am lwyddo i bortreadu anghenfil o
ddyn hunandosturiol nad yw鈥檔 llawn llathan.
Yn gryno, Rhys ydi鈥檙 prif gymeriad, gwr wedi ysgaru a鈥檌 unig ferch,
Gwennol, ydi cannwyll ei lygaid. Ond fe gaiff hi ei lladd mewn damwain
car a dilynwn hanes y tad wrth iddo ymdopi 芒 hynny.
Yn fuan sylweddolwn nad gwr cyffredin mewn galar ydi hwn, ond yn hytrach
dyn ag atgasedd yn ei gorddi.
Pan sonia am ei gyn wraig mae鈥檔 dweud ei fod yn falch iddo ei hadnabod
pan oedd ei chorff yn ifanc a nwydus.
Fe adawodd hi o am wr arall, ond ymfalch茂a Rhys yn y ffaith mai hwnnw
fu鈥檔 gorfod gofalu amdani tra bu鈥檔 araf farw o gancr. Modd hynod o
od i wr feddwl am gyn bartner, mewn termau rhywiol yn unig.
Mae鈥檔 canfod fod ei ferch yn hoyw, ac o fewn dim mae wedi rhoi鈥檙 bai
ar hynny yn dwt ar sgwyddau鈥檙 ffaith iddi orfod byw yn swn cweryla
ei rhieni tra鈥檔 ei harddegau.
Disgrifio hyd syrffed
A bob tro y sonia am Gwennol, mae yn disgrifio ei phrydferthwch a鈥檌
thlysni, hyd syrffed, hyd yn oed am rywun sydd wedi colli rhywun agos.
Mae鈥檙 Gymraeg yn aml yn farddonol tu hwnt, yn brydferth o farddonol
ar brydiau. "Chwibanu am y berth a mi y mae awel finiog fy ngholled
innau." Gall drin geiriau yn gelfydd iawn.
Cawn rannau sy鈥檔 llawn deialog, ac i mi, y rhain yw鈥檙 cryfaf gan eu
bod yn dod 芒鈥檙 golygfeydd yn fyw, yn llawer gwell na鈥檙 cyfnodau hir
yna lle mai鈥檙 unig lais y clywn ydi un hanner gwallgof Rhys.
Sefyllfaoedd a sgyrsiau difyr
Daw鈥檙 digwyddiadau yn gymaint gwell a llawn bywyd pan gawn ddeialog,
ac mae鈥檙 awdur yn gallu creu sefyllfaoedd a sgyrsiau difyr.
O bosib fe fuaswn yn cymharu cymeriad Rhys ag Alf Garnet, yr hen wr
chwerw o east end Llundain sy鈥檔 cas谩u pobl hoyw, tramorwyr
ac unrhyw un sy鈥檔 wahanol iddo fo. Gan anghofio mai fo ydi鈥檙 un trist
yn y pen draw.
A dyna ydi camp yr awdur buddugol hwn, sef portreadu gwr sydd yn ymylu
ar fod yn anghenfil ond sydd eto yn ennyn ein tosturi.
|
|
|
Gair
am air
Siart
Cymru
Llyfrau
ar y We
N么l
i'r archif
