DG Jones o Langybi (Selyf)
"Mi roeddwn yn cystadlu mewn eisteddfodau am flynyddoedd. Roeddwn hefyd yn feirniad cerdd dant yn y Genedlaethol.
"Mi fyddwn i a fy ffrind mawr, Huw Fron, yn mynd o 'steddfod i 'steddfod yng nghar fy nhad. Doedd gennym ni ddim lot o arian ar y pryd - byddai'r holl arian gwobr yn mynd ar betrol! Ond mi gawsom lot o hwyl ac enillais y Genedlaethol sawl gwaith yn y 1950au.
"Fel Selyf roeddwn i'n cael fy adnabod mewn eisteddfodau, dyna oedd fy ffug-enw. Mi ddechreuais efo Deio, am mai Dafydd oedd fy enw cyntaf, ond mi newidiais i o i Selyf ac wedyn mi ddechreuodd pobl fy ngalw i'n Selyf. A phan gefais fy nerbyn i'r orsedd, roedd hi'n naturiol mai fel Selyf ro'n i'n cael fy adnabod. Bryn Selyf oedd enw fy nghartref i yn Llangybi. 'Gerallt' oedd enw cystadlu Huw a dyna pam ddaru ni alw'r mab yn Gerallt, am fy mod yn ffrindiau efo Huw!
"Mi ddysgais gerdd dant i Bryn Terfel am gyfnod pan oedd yn bymtheg mlwydd oed, tuag at yr Eisteddfod Genedlaethol yng Nghaerdydd yn 1978 dwi'n meddwl. Mae pobl yn s么n erbyn hyn am ba mor dda yw Bryn am ynganu geiriau ym mhob iaith ac mae o'n dweud mai'r hyfforddiant cerdd dant sy'n gyfrifol a'i fod wedi bod yn gymorth mawr iddo. Beth sy'n bwysig mewn cerdd dant ydy'r geiriau, mwy na'r d么n - rhaid ynganu'r geiriau yn iawn."
Huw Gruffydd Roberts o Gricieth
"Yn 1922 roeddwn yn aelod o Aelwyd yr Urdd lewyrchus iawn ym Mhentreucha ac yn dilyn o hynny mi ddechreuais gystadlu ar adrodd mewn eisteddfodau bach.
"Gweithio gartref ar y fferm oeddwn i yr adeg honno, ond mi fyddwn yn cystadlu ym mhell ag agos o gartref. Pan roeddan ni'n ifanc ac yn wirion roeddan ni'n mynd yn bell iawn - draw i Steddfod Powys a M么n ac i'r Genedlaethol. Ond wnes i ddim ennill fanno, er i mi fod ar y llwyfan unwaith. Roeddwn yn cnocio yn erbyn rhai caled o ochrau Rhosgadfan - Megan Cadfan, Brynfa a Christmas Jones, Penygroes.
"Roedd fy ngwraig yn hogan o Benmaenmawr ac yn rhyfedd iawn, hi oedd trefnydd yr Urdd yn Sir Feirionnydd - ac wedyn daeth y mab yng nghyfraith yn drefnydd i'r ardal hefyd!
"Mi ges i fy ngalw'n bob enw wrth gystadlu - Huw Gruffydd, Huw Fron, ar 么l y fferm ac yn y diwedd, mi ddes yn Huw Gerallt, am fy mod yn byw ger-yr-allt. Ddaru fy ffrind mawr DG Jones (Selyf) alw ei fab yn Gerallt hefyd!
"Dwi ddim yn perfformio erbyn hyn. Roeddwn yn gwneud lot o feirniadu efo'r Urdd am flynyddoedd cyn rhoi'r gorau iddi yn wythdeg oed.
"Mi fues i'n gweithio i gwmni Amaethwyr Eifionydd am 25 mlynedd ac mi rydan ni wedi bod yn byw yng Nghricieth 'ma ers rhyw 16 mlynedd r诺an. Ddaru ni 'rioed feddwl am dd诺ad yma - yn Chwilog magwyd y ddwy ferch ac roeddwn yn ysgrifennydd yr eisteddfod yno am 12 mlynedd.
"Ond un diwrnod, daeth ffrindiau draw a dyma ni'n mynd 芒 nhw i lawr i Gaerdyni, sy' heb fod ymhell o fferm Plymouth. A dyma ni'n edrych lawr ar Griccieth a dywedodd un ffrind: 'Yn dydy Criccieth yn lle braf, mi faswn i'n licio byw yma!' ac mi ddywedodd fy ngwraig: 'Yndi mae o, ond dwi'm yn si诺r os fyswn i'n hoffi byw yma chwaith!' A dyma ni r诺an yn byw yma, ac mae o'n lle braf!"
