Main content

Episode 1

Episode 1 of 30

John Urquhart guides learners, little by little, through the intricacies of the Gaelic language.

A bheil sibh ag ionnsachadh G脿idhlig? A bheil sibh feumach air misneachd gus ur G脿idhlig a chleachdadh? Ma tha, 's ann dhuibhse a tha Beag air Bheag, sreath gu s貌nraichte do luchd-ionnsachaidh na G脿idhlig.

Gach seachdain tre貌raichaidh Iain Urchardan sibh tro ch貌mhraidhean agus tro aithrisean a bhios feumail dhuibh nur n-ionnsachadh. Beag air bheag, cuiridh sibh ri ur comasan ann a bhith a' bruidhinn G脿idhlig.

Bidh Iain a' c貌mhradh ri neach-ionnsachaidh na seachdain agus a' cluinntinn mun roghainn-ci霉il. Bidh an t-Ollamh Michel Byrne, 霉ghdar Facal air an Fhacal, a' chiad ghr脿mair G脿idhlig a chaidh a sgr矛obhadh agus a mh矛neachadh sa Gh脿idhlig, a' m矛neachadh d脿 phuing gr脿mair agus bidh fiosrachadh mu chlasaichean G脿idhlig do luchd-ionnsachaidh air feadh Alba sa phr貌gram.

Presenter John Urquhart guides learners through the intricacies of Gaelic language, dialects, idioms and sayings. Each week he meets up with a learner to find out about their learning experience. Gaelic grammar help is on hand with Dr Michel Byrne of Glasgow University and 主播大秀 archive material is used to illustrate some of the complexities of the language.

1 hour, 1 minute

Last on

Sun 10 Jan 2021 10:30

More episodes

Previous

You are at the first episode

See all episodes from Beag air Bheag

Tar-sgr矛obhadh: Thuige Seo le D貌mhnall Meek

D貌mhnall Meek: Chaidh mo thogail-sa le G脿idhlig, agus 鈥檚 e p脿iste le G脿idhlig a bh鈥 annam. Bha m鈥 athair is mo mh脿thair uabhasach moiteil 脿s a鈥 Gh脿idhlig, is gu s貌nraichte m鈥 athair, is bhiodh esan ag r脿dh gur e G脿idhlig 鈥渁n ite a b鈥 脿irde nam bhonaid鈥, sin a bhiodh e ag r脿dh. Seo balach a th脿inig 脿s an Eaglais Bhric, cuimhnich, agus 鈥檚 e G脿idhlig a bh鈥 againn san taigh.


D貌mhnall Moireasdan: Agus, an uair sin san sgoil.


D貌mhnall Meek: An sgoil. Uill, cha d矛ochuimhnich mise gu br脿th a鈥 chiad latha a chaidh mi don sgoil. Bha e mar gun rachainn a-staigh do dh鈥檜amh dhorcha far nach robh lasair gr猫ine neo gath sam bith. Cha robh facal G脿idhlig ann. Bha a鈥 bhean-teagaisg againn, 鈥檚 ann 脿s an Tairbeart, Tairbeart Loch F矛ne a bha i, is cha robh aon fhacal G脿idhlig aice.


D貌mhnall Moireasdan: Agus an robh Beurla gu le貌r agaibhs鈥 airson a tuigsinn?


D貌mhnall Meek: Cha robh. Bha beagan fhacail agam. Bha mo mh脿thair ag ionnsachadh na Beurla dhomh mus deach mi don sgoil agus, oh cha robh e a鈥 c貌rdadh rium idir. Tha cuimhn鈥 agam fhathast mar a bhithinn a鈥 f脿s gu math eagarra nuair a bhiodh mo mh脿thair a鈥 toirt facal neo dh脿 den Bheurla dhomh. Bha mi ag radh, d猫 feum a th鈥 anns a鈥 Bheurla? N矛 G脿idhlig an gnothach dhomhsa. Dh鈥檉halbh mi don sgoil a bha seo, is th猫id mise an urras gun d鈥 fhuair mi Beurla an uair sin, obh obh! Tha cuimhne agam gu math air a鈥 chiad latha. Bha each againn aig an 脿m a bha sin, is chaill an t-each a鈥 chruidh, agus cha robh iad airson gun rachadh cruidh 霉r a chur air an each, is bha iad a鈥 siubhal na cruidhe a bha seo. Is bha mise airson falbh c貌mhla ris na f矛r, feuch am faigheamaid a鈥 chruidh a chaill an t-each. Agus bha mi ann a siud, glaiste am broinn na sgoile a bha seo, agus cha robh mi a鈥 cluinntinn ach Beurla. Agus an uair sin, bhithinn a鈥 tighinn a-mach 脿s an sgoil, is bhithinn a鈥 cur rann mhionnan ris a鈥 bhean-teagaisg, smaointich, anns a鈥 Gh脿idhlig! Bha feum air a鈥 Gh脿idhlig uaireannan. Cha robh fhios aice-se d猫 bha mi ag r脿dh is math nach robh neo gheibhinn an Tawse!


D貌mhnall Moireasdan: 鈥橲 d貌cha gur e sin a thug miann air litreachas cho be貌 ann an D貌mhnall Meek anns na bliadhnaichean. Tha taing agaibh ri thoirt dhan a鈥 bhean-teagaisg.


D貌mhnall Meek: Oh , gu dearbha!

Tar-sgr矛obhadh: Dotair a' Chamara le Paul MacCaluim

Paul MacCaluim: Tha mi a鈥 smaoineachadh gu bheil na deilbh a tha seo air rud a dh霉sgadh anns a鈥 ghinealach 貌g air s脿illibh, tha ceangal aca ris na deilbh. Tha ceangal pearsanta aca. Chan e rud, dealbh a chitheadh tu neo a cheannaicheadh tu ann am b霉th idir a th鈥 ann. Ach, na sinnsireachd aca fh猫in neo na n脿baidhean, agus mar a thuirt mi roimhe, na d貌igh-beatha a bh鈥 aca. Tha mi a鈥 smaoineachadh gu bheil sin air am brosnachadh gu 霉idh a ghabhail as an dualchas aca fh猫in. Agus a bharrachd air sin, agus rud a tha gu math cudromach do sheann daoine a thuigsinn, cho cudromach 鈥檚 a tha na media s貌isealta, agus am feum a tha e a鈥 d猫anamh. Tha e a鈥 toirt guth dhan 貌igridh, far nach toireadh leabhar guth idir dhaibh. Agus, tha iad fh猫in airson a dh猫anamh c矛nnteach gu bheil na h-ainmeanan is na h-脿iteachan, gu bheil iad ceart. Agus tha iad a-nis, mar a thuirt mi tro media s貌isealta, tha iad a-nis air t貌iseachadh bruidhinn rim p脿rantan mu dheidhinn na seann chleachdaidhean agus na seann daoine, rud nach d猫anadh iad mura b鈥 e na media s貌isealta, agus mura b鈥 e an lighiche Robertson.

Tar-sgr矛obhadh: Tiugainn a Dhannsa le Anne Souter

Anne Souter: Bidh cuimhn鈥 a鈥檓 gu br脿th air aon oidhche a chaidh sinn gu dannsa ann an Loch Ailleart, agus 鈥檚 e a Roshven Ceilidh Band, agus sin agad am band anns an robh Fearchar MacRath nach maireann, agus a chuideachd a鈥 cluich. Uill, bha an dannsa sin tha mise ag r脿dh riut, 鈥檚 ann anns a鈥 chaisteal a bha e. Agus 鈥檚 e r霉m m貌r uabhasach a bh鈥 ann, agus teine m貌r, teine m貌r guail, agus abair thusa eadar an teine agus an dannsa, bha teas a-staigh an sin tha mise ag r脿dh riut. Agus co-dhi霉, bha an dannsa, bha e uabhasach, uabhasach math, agus cha robh e gu diofar eil fhios agad bha thu ag iarraidh dannsa c貌mhla ris a h-uile duine, cha bhiodh na balaich ach a鈥 leum tarsaing air an 霉rlar. Fhios agad, cha robh leithid de rud ann ri suidhe c貌mhla ri fear. Bha na h-igheanan air aon taobh dhen talla, is bha na balaich an taobh eile dhen talla mar a bhios cuimhne agad fh猫in. Ach co-dhi霉, nuair a bha an dannsa seachad, is chaidh sinne gu faighinn dhachaigh. Agus bha cudeigin, nuair a r脿inig sinn Annett, agus 鈥檚 e sin p矛os, deagh ph矛os a-mach 脿s a鈥 Ghearasdan. Stad, 鈥檚 e bhan a bh鈥 ann, cha b鈥 e idir c脿r ach bhan, agus stad a鈥 bhan, agus cha robh boinne petrol innte. Agus cha robh an c貌rr ann ach coiseachd dhachaigh!

Oisean a鈥 Ghr脿mair 1: CHO (鈥榮o鈥, 鈥榓s鈥, 鈥榟ow鈥)

(i) cho: 鈥榮o鈥


鈥榮o good鈥 鈥撎 cho math.听听听 听听听 听Bha siud cho math!
鈥榮o cold鈥 鈥 cho fuar.听听听听听听听听 听听 听Tha i cho fuar an-diugh.
鈥榮o slow鈥 鈥 cho slaodach.听听听听 Carson a tha iad cho slaodach?
鈥榮o friendly鈥 鈥 cho laghach.听听 Bha iad uile cho laghach!

(ii) cho...ri:听 鈥榓s...as鈥


e.g. 鈥榓s big as a house鈥, 鈥榓s fast as the wind鈥, 鈥榓s happy as larry鈥:


cho m貌r ri beinn 听听听听听听听听听听听听听听听听听听听听 听鈥榓s big as a mountain鈥
cho luath ris a鈥 ghaoith听 听听听听听听听听听听 听鈥榓s fast as the wind鈥
cho sona ri br貌ig 听听听听听听听听听听听听听听听听听听听听 鈥榓s happy as a shoe鈥
cho toilichte ri luch ann an lofa 听鈥榓s happy as a mouse in a loaf鈥


cho tinn / bochd ris a鈥 ch霉听 听听听 鈥榓s sick / poorly as the dog鈥
cho salach ris a鈥 ch霉 听听听听听听听听听听听听 鈥榓s filthy as the dog鈥
cho sg矛th ris a鈥 ch霉听 听听听听听听听听听听听听听 鈥榓s tired as the dog鈥
cho leisg ri seann ch霉听 听听听听听听听听听 鈥榓s lazy as an old dog鈥


cho laghach ris an 貌ir听听听 听听听听听听听听听听听听听听听听听听 鈥榓s kind as gold鈥
cho g貌rach ris na faoileagan听听听听听听听听听听听听 鈥榓s silly as the gulls鈥
cho coltach (ri ch猫ile) ri d脿 sgadan听听听 鈥榓s alike (each other) as two herring鈥櫶


cho m貌r rium 听听听 听听 鈥榓s big as me
cho 脿rd riut听听 听听听听听听听 鈥榓s tall as you鈥 听
cho 貌g ris听听听 听听听听听听听听 鈥榓s young as him鈥櫶
cho 猫ibhinn rithe听 听鈥榓s funny as her鈥櫶


(iii) cho...is a ghabhas:听 鈥榓s...as possible鈥


cho m貌r 鈥檚 a ghabhas 听 听鈥榓s big as can be, as big as possible鈥
cho 脿rd 鈥檚 a ghabhas听 听听 鈥榓s tall as can be, as tall as possible鈥櫶
cho luath 鈥檚 a ghabhas 听听鈥榓s soon as can be, as soon as possible鈥


cho luath 鈥檚 a : 鈥榓s soon as鈥


cho luath 鈥檚 a ghabhas听听听 鈥榓s soon as possible鈥
Cho luath 鈥檚 a chunnaic iad mi, theich iad.听听 鈥楢s soon as they saw me, they ran.鈥
Cho luath 鈥檚 a chluinneas mi, fonaidh mi.听听听听 鈥楢s soon as I hear, I鈥檒l phone.鈥


(iv) cho...is a : 鈥榟ow...!鈥

Seall cho luath 鈥檚 a tha iad!听听
鈥楲ook how quick they are!鈥
Cha do thuig mi cho m貌r is a bha iad.听
鈥業 didn鈥檛 realise how big they were.鈥
Nach eil e iongantach cho 脿rd is a tha na craobhan seo!
鈥業sn鈥檛 it amazing how high these trees are!鈥櫶


cho luath 鈥檚 a tha iad 听听听听听听听听听听听 鈥榟ow quick they are鈥
cho m貌r is a bha iad听 听听听听听听听听听听听 鈥榟ow big they were鈥
cho 脿rd is a tha na craobhan听听鈥榟ow high the trees are鈥


D猫 cho...is a?:听听 鈥楬ow...?


D猫 cho luath 鈥檚 a tha iad? 听听听听听听听听 鈥楬ow quick are they?鈥
D猫 cho m貌r is a bhitheas iad? 听 鈥楬ow big will they be?鈥
D猫 cho 脿rd is a leum i?听听听听听听听听听听听听 鈥楬ow high did she jump?鈥

Criomag Gr脿mair 1

Bidh sibh e貌lach mar-th脿 air na facail dhomh, dhut, is eile, mar eisimpleir:

鈥橲 urrainn dhomh - 鈥業 can鈥, no 鈥橲 aithne dhomh - 鈥業 know鈥

鈥橲 urrainn dhut听听听听 鈥榶ou can鈥
鈥橲 urrainn dha听听听听听 鈥榟e can鈥
鈥橲 urrainn dhi听听听听听听 鈥榮he can鈥
鈥橲 urrainn dhuinn听 鈥榳e can鈥
鈥橲 urrainn dhuibh听鈥榶ou can鈥 plural ( iolra)
鈥橲 urrainn dhaibh听 鈥榯hey can鈥櫶


Dhomh听听 dhut听听 dha听听 dhi听听 dhuinn听听 dhuibh听听 dhaibh听听


Ach cuimhnich gu bheil na facail sin, leotha fh猫in, a鈥 ciallachadh 鈥for me, for you, for him, for her鈥, 鈥檚 mar sin.


An d猫an thu sin dhomh?听听 鈥榃ill you do that for me?鈥
An d猫an thu sin dhomh?听


N矛 mi dhut e.听鈥業鈥檒l do it for you.鈥櫶
N矛 mi dhut e.听


N矛 mi rud sam bith dhaibh.听鈥業鈥檒l do anything for them.鈥櫶
N矛 mi rud sam bith dhaibh.听

Abairt na Seachdain

Ruigidh each mall muileann, mura bris e chn脿mhan.

Broadcasts

  • Sun 22 Mar 2015 21:30
  • Wed 25 Mar 2015 12:03
  • Wed 25 Mar 2015 22:00
  • Sun 29 Mar 2015 10:30
  • Sun 5 Jul 2015 21:28
  • Wed 8 Jul 2015 12:00
  • Wed 8 Jul 2015 22:00
  • Sun 12 Jul 2015 10:29
  • Sun 3 Jan 2021 21:30
  • Wed 6 Jan 2021 12:00
  • Wed 6 Jan 2021 22:00
  • Sun 10 Jan 2021 10:30

Podcast