Ö÷²¥´óÐã

Straeon Bob Lliw - Rhyfel

carcharor rhyfel - prisoner of war
brywdr waedlyd - bloody battle
lluoedd y cynghreiriaid - allies
yn ddiddiwedd - neverending
fel brain - like crows
dianc - to escape
heolydd - ffyrdd
ambell i ffynnon - occassional well
claddu'r meirw - to bury the dead
torri'r beddau - to dig the graves

"...a hithau'n Sul y Cofio ddydd Sul diwetha, efo storiau D.T. Davies, oedd yn garcharor rhyfel ynystod yr ail ryfel byd. Yn y clip yma cawn ni glywed sut y cafodd o ei ddal dan filwyr Yr Almaen ar ôl brwydr waedlyd iawn, lle cafodd llawer o'i ffrindiau eu lladd. Mae rhannau o'i stori swnio'n gyffrous iawn yn enwedig pan mae o'n disgrifio yr adeg pan oedden nhw'n trio cuddio oddi wrth yr Almaenwyr. Ond hawdd anghofio weithiau mai nid milwyr proffesiynol oedd gynnon ni yn fan'ma, ond bechgyn cyffredin, ifanc iawn oedd wedi cael eu hunain mewn sefyllfa anobeithiol... "

Yn y Ryc - Gareth a Barry

yr oes aur - the golden age
benthyg - to borrow
twla'r bêl - chuck the ball
y prawf - the test
anaf - injury
datblygu - to develop
hyfforddwr - coach
blaenwyr - forwards
yr haneri - the half backs
blaenasgellwr - wing forward

Dyna stori anhygoel ynde, sydd yn dod á'r rhyfel yn fyw iawn i lygaid y rhai ohonon ni sydd wedi bod digon ffodus i beidio gorfod byw trwy'r fath sefyllfa. Atgofion o frwydrau gwahanol iawn sydd gan Gareth Edwards a Barry John, fuodd yn gwisgo crysau rhif naw a deg dros dîm rygbi Cymru flynyddoeddd yn ôl. Wel a dweud y gwir roedd hi union pedwar deg pump o flynyddoedd i'r penwythnos diwetha pan ddechreuodd y ddau chwarae gyda'i gilydd dros eu gwlad, yn erbyn crysau duon Seland Newydd. Dyma glip sy'n rhoi syniad o be oedd tactegau tîm Cymru yn y gêm honno...

Iola Wyn - Ena

pencampwyr - champions
hunangofiant - autobiography
y gyfrol - the volume
ysbryd isel - low spirit
diniwed - innocent
hanesion diddorol iawn - very interesting stories
cyfrinach - secret
pobydd - baker
safonau uchel - high standards
cyfrifoldeb mawr - huge sponsibility

Bydd Cymru'n wynebu'r Crysau Duon eleni yn ystod gêmau'r Hydref, ac yn anffodus dydy pethau ddim yn edrych yn rhy dda ar ôl perfformiad Cymru ddydd Sadwrn diwetha. Dewch â Gareth a Barry'n ól- fedran nhw ddim gwneud llawer gwaeth! Ac o bencampwyr y byd rygbi i bencampwraig y gegin gyda'r gogyddes Ena Thomas. Dw i'n siwr bod rhai ohonoch chi'n cofio Ena ar raglenni teledu fel Heno, yn rhoi tips i ni ar sut i wella'n sgiliau coginio. Erbyn hyn mae Ena wedi sgwennu ei hunangofiant, efo ychydig o help Catrin Beard. Mi glywon ni'r ddwy ohonyn nhw'n siarad am y llyfr ac am fywyd Ena ar raglen Iola Wyn ddydd Llun. Dyma i chi flas o'r sgwrs...

Stiwdio - Animeiddio

arddangosfa animeiddio - animation exhibition
ymwybodol o'r grefft - aware of the craft
cymleth - complicated
trosolwg - overview
dathlu'r diwydiant - celebrating the industry
dylanwad - influence
chwyldro - revolution
clod - praise
ffynnu - thriving
canrif - a century

"Ia mi fedra i weld Ena'n seiclo rwan, ffwl pelt hyd strydoedd LLundain na! Mi roedd Ena'n un o sêr cynnar iawn S4C - roedd hi i'w gweld yn yr wythdegau pan ddechreuodd y sianel. Amseru da ganddi felly i ddod a'i llyfr hi allan yn ystod blwyddyn penblwydd y sianel yn drideg oed. Ac mi gewch chi weld rhagor o sêr gwreiddiol y sianel os ewch chi am dro i'r Amgeuddfa Genedlaethol yn Nghaerdydd. Mae na arddangosfa amineiddio i'w gweld yno ar hyn o bryd, ac mi fuodd Kate Crockett yn treulio oriau yno yng nghwmni Superted a'i ffrindia. Tra roedd hi yno mi gafodd hi sgwrs efo teulu oedd wedi bod yn gweld yr arddangosfa sef, Elin ac Aiden, a’u plant Rhys, Iona ac Efa. Mi gaeth hi sgwrs efo Owain Rhys hefyd - curadur yr arddangosfa. "

Daf a Caryl - Cân y Babis

llon - cheerful
yn ei grud - in his cradle
pendraw'r byd - the far end of the world
llawenydd - happiness
llawer o sbri - llawer o hwyl
prifddinas - capital city
ein gorau glas - our very best
rhedeg y deyrnas - to run the kingdom
efaill - twin
degawd - decade

"A dw i'n gwybod yn iawn am rai fydd yn gwirioni ar Superted a Sam Tân mewn ychydig o flynyddoedd. Pwy felly? Wel babis mis Hydref wrth gwrs. A'r mis yma mi ddaeth Mei Gwynedd o’r band Sibrydion i ganu gân o groeso i'r babis bach. Mwynhewch... "