Yn sgil marwolaeth Nelson Mandela, hwyrach mai addas ydi ail gyhoeddi'r stori a ysgrifennais beth amser yn 么l am ddylanwad p锚l droed ar ynys Robben gerllaw Cape Town.
Ceir yr hanes mewn llyfr o鈥檙 enw 鈥極nly Just a Game鈥� ( sydd hefyd wedi ei wneud yn ffilm o'r un enw) yn olrhain hanes effaith p锚l droed ar y carcharorion hynny a gafodd eu cadw ar yr ynys o dan weinyddiaeth apartheid De Affrica yn y chwedegau.
Yma y cafodd Nelson Mandela ei garcharu a鈥檌 gadw ar wah芒n i bawb arall. Oherwydd hyn, ni chafodd Mandela'r profiad o fod yn aelod o Gymdeithas Bel droed Makana, sef yr un a sefydlwyd gan y carcharorion eu hunain i gynnal pel droed ar yr Ynys.
Mae鈥檙 llyfr a ysgrifennwyd gan Chuck Korr ( Americanwr o Brifysgol De Montfort yng Nghaerlyr) a Marvin Close, awdur a chefnogwr brwd o Glwb Bradford City yn amlinellu dylanwad ac effaith pel droed ar y gymdeithas gaeedig yma.
Er waethaf hunllefau'r bywyd ar yr Ynys, rhoddodd trefn ddemocrataidd pel droed elfennau o ryddid i鈥檙 carcharorion - rhywbeth nad oeddynt wedi ei brofi o dan drefn apartheid De Affrica.
Sefydlwyd wyth cynghrair o dan reolau FIFA er mwyn trefnu gemau ar gyfer mil a phedwar cant o garcharorion, a thrwy'r drefn yma rhoi iddynt yr ymdeimlad o ryddid, mynegiant, a chydraddoldeb nad oeddynt wedi eu profi ynghynt.
Yn wir cymaint oedd dylanwad y g锚m ar rai ohonynt fel y daethant yn arweinwyr dylanwadol ar y gymdeithas gynhwysol a ddaethant i鈥檞 gynnal yn y De Africa newydd.
Mae鈥檔 werth i unrhyw gefnogwr pel droed ddarllen y llyfr yma, sydd yn dangos beth sydd yn bosibl drwy chwaraeon, a鈥檙 effaith y gall gael ar bob math o bobl o fewn bob math o sefyllfaoedd.
Mae pel droed Ynys Robben wedi gorchfygu pob math o anawsterau ac wedi cyfrannau tuag at y ddemocratiaeth newydd o fewn y wlad.
Y tu 么l i'r ddemocratiaeth yma a drechodd trefn hiliol yr apartheid, fe ddylwn gofio fod presenoldeb Mandela wedi bod yn allweddol fel arweinydd ysbrydol y pel droedwyr o fewn yr ynys.
Cofiwn fyth ei gyfraniad at sicrhau tegwch, ac am ddangos sut i barchu amrywiaeth o fewn pob cymdeithas ledled y byd.
Cwsg yn dawel Mandela dirion.