Mae yna ryw awyrgylch unigryw i gemau p锚l droed dros gyfnod y Nadolig a'r Flwyddyn newydd.
Yn draddodiadol, dyma adeg y gemau darbi, ac fel un a gafodd ei fagu yn nyddiau'r hen Gynghrair Gogledd Cymru, gemau rhwng Porthmadog a Blaenau Ffestiniog oedd fy neiet i o b锚l droed ar ddydd Sant Steffan.
Roedd y gemau yma, fel gemau proffesiynol, yn cael eu chwarae yn wreiddiol ar ddydd y Nadolig, ac yna'r g锚m ddilynol ar Ddydd 糯yl Sant Steffan.
Daethpwyd a'r gemau Nadolig i ben ar ddechrau'r chwedegau pan benderfynodd undebau llafur fod rhaid i yrwyr bysus, fel pawb arall, gael g诺yl oddi wrth eu gwaith, a symudwyd gemau 'Dolig i Ddydd Calan.
Yn aml iawn, cyn y g锚m fawr ar ddydd Sant Steffan, roedd gemau yn y cynghreiriau is, a rheini hefyd yn gemau darbi gan ddechrau yn hwyr yn y bore er mwyn inni gyd fynd i weld y g锚m fawr!
Felly oedd hi imi ar fore oer a rhewllyd, mewn gem yng nghynghrair Dyffryn Conwy, wrth chwarae yn y g么l i Flaenau Ffestiniog Colts, draw yn Nolwyddelan , pan aeth popeth o'i le.
Dathlu'r Nadolig a gormod o bwdin a gafodd y bai, wrth i bopeth a oedd yn symud cael ei gicio, a minnau fel golwr yn cael fy hyrddio i ganol tomen o faw gwartheg yng ngheg y g么l fwy nac unwaith.
Ond , yn dilyn un drosedd yn ormodol, fe gafodd y dyfarnwr ddigon ac fe agorwyd llifddorau uffern wrth iddo fo, ag unrhyw un o鈥檌 berthnasau, gael eu cyfarch gan doreth ddi-stop o regi a dymuniadau tramgwyddus gwrth Nadoligaidd iawn!
Digon oedd digon, a phenderfynwyd anfon un o fy nghyd chwaraewyr oddi ar y cae am dwb cynnar o dd诺r oer yn y cwt newid.
Ond, gwrthod yn bendant a wnaeth fy nghyfaill, am nad oedd y Nadolig yn amser priodol, yn sgil dymuniadau gorau i ddynion ewyllys da, i anfon yr un chwaraewr oddi ar y cae, am beth bynnag rheswm! ( 鈥淗ey ref don鈥檛 you know it鈥檚 Christmas oedd y geiriau鈥� - ymysg toreth o regfeydd aml ieithyddol!! ! Ac ie, dwi鈥檔 dal i鈥檞 clywed nhw rhyw hanner can mlynedd yn ddiweddarach!!!)
Ond i鈥檙 cwt newid digysur a fo!
Ond nid dyna ddiwedd y stori.
Rhyw wythnos yn ddiweddarach, daeth llythyr i鈥檙 clwb, gan Gymdeithas Bel droed Arfordir Gogledd Cymru, yn cynnwys adroddiad y dyfarnwr o鈥檙 digwyddiadau yn Nolwyddelan ac yn rhoi'r rhesymau am anfon chwaraewr o鈥檙 cae, a pham y cymerwyd enw bron pawb arall a oedd ar y cae!
Ar ben yr amlen, oedd rhybudd clir - 鈥楴ot to opened by a female!鈥�
Wn i ddim beth oedd agwedd pobol tuag at gydraddoldeb rhyw yn y chwedegau, ond tybed a fyddai Manchester United neu Chelsea yn derbyn rhybudd ar ben eu llythyrau yn yr oes ohoni os digwydd i Wayne Rooney neu Jose Mourinho golli eu limpyn?
Ond yn 么l at gemau lleol yn y chwedegau ac adnoddau newid t卯m y Colts, yng Nghae Clyd ym Manod, gerllaw Blaenau Ffestiniog.
Allai eich sicrhau nad oedd yna ddim byd yn glyd iawn am y lle yng nghanol y gaeaf.
Beudy yng ngardd gefn un o鈥檙 tai gerllaw oedd y cwt newid, ac anferth o fath sinc metal ar y llawr i drochi ynddo ar 么l y g锚m, heb fawr ynddo i gynhesu bodiau traed heb son am weddill y corff.
Ond dyna ni, dynion oedd dynion yr adeg hynny, medda 'nhw, ond os cawsoch eich taro mewn lle tyner gan b锚l ledr gwlyb a oedd yn pwyso tunnell, byddech yn lwcus iawn o gyrraedd y cwt newid yn dal i gredu mai dyn oeddech chi!
A doedd cael damwain felly, rhyw awr neu ddwy cyn mynd i ddenu genethod ar nos Sadwrn ddim yn j么c, yn enwedig os oedd pob Tom, Dic a Harri ar y pwyllgor wedi bod wrthi'n bodio'ch corff i edrych be oedd yn bod arnoch, a chithau bron a llewygu, na chwaith mewn unrhyw sefyllfa i'w rhwystro!
Tydi peldroedwyr heddiw ddim yn gwybod eu bod wedi cael ei geni, ac os ydynt yn meddwl mai deifio o gwmpas y lle a syrthio i鈥檙 llawr cynted ag y mae rhywun yn eu taro ydi bod yn ddyn, yna meddyliwch mewn difrif be鈥� fasa鈥檔 digwydd petaent yn chwarae ar Gae Clyd ac yn cael yr hen b锚l ledr yna yn eu taro rhwng eu coesau!
Mwynhewch yr 诺yl, a gwyliwch yr iaith!