 |
 Mab y Pregethwr
Gwenallt - y darlithydd diflas
Tachwedd 1, 2005
Mae un o feirdd mwyaf grymus Cymru yn cael ei ddisgrifio fel darlithydd hynod o ddiflas mewn llyfr sy'n cael ei gyhoeddi yr wythnos hon.
Yn ei hunangofiant, Mab y Pregethwr mae'r cyn aelod seneddol, Cynog Dafis yn disgrifio Gwenallt fel darlithydd "sych" a "dieneiniad" yn Adran y Gymraeg yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth.
Mae'n ychwanegu iddo gael ei siomi'n ddirfawr gan yn yr adran yn gyffredinol pan aeth yno'n fyfyriwr.
Yr oedd ei siom yn un arbennig yng nghyswllt Gwenallt gan iddo fod yn edrych ymlaen cymaint at astudio wrth ei draed.
Yn ei gyfrol, Mab y Pregethwr, mae'n dwyn i gof ddarllen am y tro cyntaf gyfrol o farddoniaeth y bardd:
"Un prynhawn, ar y ffordd i weld Richard Burton yn rhyw ffilm neu'i gilydd, dyma alw i mewn yn T欧 John Penry [yn Abertawe] a phrynu copi o Ysgubau'r Awen.
"Hwnnw wedyn yn peri i'r gwaed gwrso ynghynt drwy'r gwythiennau. A meddwl y byddai modd eistedd wrth draed y pentewyn Gwenallt yng ngholeg Aberystwyth!"
Dyn bach sychlyd
Ond wedi cyrraedd Aberystwyth cafodd ei siomi'n ddirfawr.
"Fuodd erioed y fath siom 芒'r cwrs Cymraeg, a'r dadrithiad mwyaf oedd Gwenallt ei hunan. Nid pentewyn o bethau'r byd, ond dyn bach sychlyd yn darllen yn ddieneiniad o nodiadau ag arnyn nhw 么l traul blynyddau," meddai.
"Manylion sych, fformiwlaig am Robert ap Gwilym Ddu a'i ddylanwadau. Dim fflach, dim arddeliad, dim engagement 芒'i gynulleidfa, dim treiddgarwch dehongliad, dim sialens.
"Pan ofynnodd e mewn seminar rywbryd beth oedd y gwahaniaeth rhwng gwaith bardd ac athronydd, mi awgrymais fod yr athronydd yn ymwneud 芒'r haniaethol a'r bardd 芒'r diriaethol. "Na," meddai yntau, cyn troi at y myfyriwr nesaf."
Methu datgelu
Does gan Cynog Dafis ddim gair da i bennaeth yr adran ar y pryd ychwaith, Yr Athro Thomas Jones.
" Roedd gwrando ar Proff Tom yn trin Branwen Ferch Ll欧r fel chwarel ar gyfer esbonio manion gramadegol a tharddiad geiriau yn ddigon diddorol," meddai cyn cwyno iddo fethu 芒 datgelu i'r myfyrwyr "rhagoriaeth un o glasuron cydnabyddedig yr oesoedd."
Darlithwyr eraill
Mae'n mynd ymlaen i roi darlithwyr eraill yn y dafol hefyd:
"Os oedd gramadeg yn gyfaredd i Arwyn Watkins, fel y byddai fe'n mynnu, buodd raid i ni fodloni ar olrheiniad peiriannol o'r elfen Ladin.
"Ar y llaw arall roedd boneddigeiddrwydd ac ysgolheictod Garfield Hughes wrth drafod rhyddiaith y Dadeni yn help i dorri'r syched am ddysg, a'r Dafydd Bowen ifanc yn llwyddo i gyfleu i ni asbri os nad holl ddyfeisgarwch anchwiliadwy barddoniaeth Dafydd ap Gwilym."
Cwrs Saesneg
Doedd adran y Saesneg - pwnc arall a astudiai - ddim heb ei beiau ychwaith:
"Af i ddim i ddweud bod y cwrs Saesneg yn rhyw great shakes," meddai.
"Roedd yr Athro, Gwyn Jones, fel petai e'n dibynnu mwy ar ei sgiliau rhethregol na miniogrwydd ei feirniadaeth lenyddol; rhyddieithol ar y naw, ar y llaw arall, oedd y cyflwyniad i'r Hen Saesneg a'i llenyddiaeth."
Ond y mae'n mynd ymlaen i ddweud fod "y cyferbyniad o ran dyfnder, disgwyliadau deallusol ac ehangder gweledigaeth" rhwng y ddwy adran "yn boenus o amlwg".
Meddai: "O leiaf roedd darlithiau Nosworthy, Earnshaw, Kinloch a Price yn cynnig sbardun deallusol."
Syrthio mewn cariad
Ond un peth a fu'n help i leddfu iddo ddiflastod y coleg oedd gwylio merched!
"Ces i'n rhoi i letya yn Hafodunos, ym mhen draw'r prom, lle gallwn i wylio'r tonnau'n torri a ffantas茂o am ddirgel gyrff y merched di-rif yn troedio'u ffordd i ddarlithiau o Neuadd Alexandra," meddai.
Ac mae'n s么n sut y bu iddo syrthio mewn cariad 芒 merch o Birmingham:
"Cyn diwedd y flwyddyn gyntaf mi fyddwn wedi cael profi o'r gymysgedd boenus yna o berlesmair a rhwystredigaeth a oedd yn canlyn o reolau ymddygiad rhywiol y cyfnod, ac wedi cwympo mewn cariad dros 'y mhen a 'nghlustiau gyda Saesnes ddeallus, hyderus a swynol o Birmingham, aelod o d卯m rhwyfo'r Coleg.
"Erbyn y Nadolig wedyn roedd hi wedi cael llond bola ar 'yn angst Piwritanaidd-genedlaetholgar i ac wedi dirwyn y berthynas i ben. Mi es innau i bwll diwaelod o anobaith a hunan dosturi, y bues i fisoedd yn codi ohono," meddai.
Dywed na 诺yr e ddim o'i hanes erbyn hyn. "Ond rwy'n dragwyddol ddiolchgar iddi am yr hyn ges i ganddi, ac am iddi roi send i fi. Roedd rhywbeth gwell o lawer ynghadw i fi gan ragluniaeth, ond ddim cyn i fi oroesi mwy nag un o dymhestloedd yr hen Eros," meddai.
Cyhoeddir Mab y Pregethwr, hunangofiant Cynog Dafis am 4.30, Tachwedd 4, yn siop Llyfrgell Genedlaethol Cymru Aberystwyth. Am 5:30 bydd Mr Dafis yn darlithio ar "Plaid Cymru a'r Gwyrddiaid: T芒n Siafins neu Wers i'r Dyfodol".
Tachwedd 7, bydd yn arwyddo copiau o'r llyfr yn siop y Smotyn Du, Llambed rhwng dau a phedwar.
Gwybodaeth ar Gwales
Cysylltiadau Perthnasol
Gwenallt
 |
Ychwanegwch eich sylwadau i'r dudalen fan hyn:
|
|
|
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  S么n amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar 主播大秀 Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu L貌rd Bach
Petrograd
L么n Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Gl芒n i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol