 |
 Geiriau a Gerais
Her i ddarllenwyr ddod o hyd i gerdd
Geiriau a Gerais - casgliad o hoff gerddi wedi eu dewis gan T Llew Jones. Gwasg Gomer. 拢7.99.
Ar ddiwedd yr erthygl hon gellir clicio i glywed sgwrs rhwng T Llew Jones a Dei Tomos.
Mae her i ddarllenwyr yng nghyfrol ddiweddaraf T Llew Jones - yr her o ddod o hyd i awdur cerdd nad yw ef yn cofio ond un pennill ohoni.
Yn y rhagair i'r casgliad o'i hoff gerddi a gyhoeddwyd ar gyfer Nadolig 2006 dywed;
"Ni lwyddodd y cof i gadw'r cyfan . . . Fe erys rhyw un pennill o ambell gerdd ar gof ar 么l i'r gweddill fynd yn angof. Dyna'r pennill rhyfedd hwn," meddai:
A phedwar cychwr ieuanc
A'm dwg dros erwau'r lli
I erw las yn Ynys M么n
I gadw'r oed 芒 hi.
Mae'n holi:
"Pwy biau'r geiriau? Pwy oedd 'hi'?"
"Holais y diweddar Bedwyr Lewis Jones ond ni wyddai ddim am y g芒n," meddai.
Tybed all darllenwyr 主播大秀 Cymru'r Byd ddatrys y dirgelwch. Cliciwch i anfon ebost.
Telyneg Eidalaidd
Mae'n holi hefyd am eiriau llawn telyneg 芒 wobrwywyd yn eisteddfod Rhydlewis "amser maith yn 么l".
Mae'n gwybod enw'r awdur y tro hwn - y diweddar Gwilym Ceri Jones - ond meddai:
"Dychwelyd oedd y testun [ond] dim ond un pennill a erys yn y cof . . .
"Roedd y bardd wedi canu i'r carcharor rhyfel Eidalaidd yn dychwelyd i'r Eidal o Gymru wedi'r rhyfel.
Yn 么l dros gulfor perl Mesina,
Hyfryd dychwelyd wedi'r drin;
Rhydd Mair Fendigaid ei thiriondeb eto
I lasu'r winllan grin.
Bu chwilio mawr meddai am y g芒n gyfan "ond dim ond yr un pennill sy'n dal yn y cof."
Mynnu aros yn y cof
Mae T Llew Jones wedi cynnwys cant namyn tri o hoff gerddi yn y llyfr cymen hwn - cerddi y mae'n eu disgrifio fel rhai sy'n mynnu aros yn ei gof oherwydd rhyw arbenigrwydd sy'n perthyn iddynt;
"Rhyw bertrwydd ymadrodd neu ryw fiwsig geiriol," meddai.
Yn delynegol ac ar fydr ac odl gan fwyaf maen nhw'n cynnwys cerddi tra chyfarwydd fel, Clychau'r Gog, Tylluanod ac Mae Hiraeth yn y M么r, R Williams Parry; Caethglud yr Ebol, Crwys; Y Llwynog, I D Hooson; Cwm Pennant, Eifion Wyn; Clychau Cantre'r Gwaelod, JJ Williams; Llan-y-d诺r, T Rowland Hughes; Y Tangnefeddwyr, Waldo Williams; Y Llanc Ifanc o L欧n, William Jones; Melin Tre-fin, Crwys; Englyn Llys Ifor Hael, Ieuan Brydydd Hir; Aberdaron, Cynan a cherddi traddodiadol fel Hiraeth ac Mae'r Esgid Fach yn Gwasgu.
Ac wrth gwrs y mae o ddiddordeb mawr i'w edmygwyr beth sy'n mynd 芒 bryd saer geiriau a chynganeddwr mor fedrus 芒 T Llew Jones y mae ei eiriau ei hun wedi swyno blant ac oedolion.
Ni fydd yn synnu neb fod cnwd da o gerddi gan feirdd y Cilie gyda deg o gerddi gan Alun Cilie.
Mae dwsin o gerddi T Llew ei hun hefyd - ond dim ond un ferch sydd yma, Mererid Hopwood gydag un gerdd.
Llai o ddiddordeb
Fel bardd arall - sy'n cyhoeddi ei hunangofiant y Nadolig hwn, Gwyn Thomas - mae T Llew Jones yntau yn mynegi ei bryder am gyflwr yr iaith ac, yn ei achos ef, y trai yn y diddordeb mewn barddoniaeth.
"Erbyn hyn mae diddordeb Cymry cyffredin mewn barddoniaeth wedi pylu'n arw," meddai.
"Ymddengys nad oes cymaint o ddysgu rhigymau a phenillion ar y cof yn digwydd yn ein hysgolion . . . Colled y plant yw hyn wrth gwrs. Nid yw'r Ysgol Feithrin yn rhy gynnar i'r disgyblion ymglywed 芒'r miwsig sydd mewn geiriau - yn enwedig geiriau Cymraeg," meddai.
Gormod o gerddi ysgolheigaidd
Mae'n cwyno hefyd fod gormod o'r hyn a eilw yn "gerddi ysgolheigaidd" yn cael eu cyhoeddi gan anelu bys yn arbennig at gerddi'r Goron yn yr Eisteddfod Genedlaethol.
Ond nid yw'n crybwyll cerddi'r Gadair.
"Ond y prif reswm am y lleihad yn y diddordeb mewn barddoniaeth efallai yw bod y llif Saesneg cynyddol wedi gwanhau gwreiddiau'r Gymraeg.
"Er bod y beirdd wedi cadw a gloywi eu geirfa er lles eu crefft mae erydu cyson yn digwydd yng ngeirfa'r Cymry 'cyffredin', a'r duedd felly yw i'r gagendor rhyngddynt fynd mo fawr nes iddynt fethu deall ei gilydd.
"Cais i osgoi neu o leiaf ohirio hyn yw'r casgliad hwn," meddai.
Gweler Gwales
Bu Dei Tomos yn holi T Llew Jones am y gyfrol ar Raglen Dei Tomos ar 主播大秀 Radio Cymru, hanner awr wedi wyth, nos Sul, Tachwedd 19, 2006
Cysylltiadau Perthnasol
Pen-blwydd T Llew
Cyfarfod arwr
Trysorfa T Llew Jones
 |
Ychwanegwch eich sylwadau i'r dudalen fan hyn:
|
|
|
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  S么n amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar 主播大秀 Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu L貌rd Bach
Petrograd
L么n Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Gl芒n i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol