 |
 Cysgod y Cryman
Cysgod y gwreiddiol yn rhy gryf?
Adolygiad Eifion Lloyd Jones o Cysgod y Cryman - addasiad llwyfan Sion Eirian o nofel Islwyn Ffowc Elis. Cynhyrchiad Cwmni Theatr Genedlaethol Cymru. Theatr Gwynedd, Bangor, Chwefror 2, 2007.
Roedd hi'n naturiol fod Sion Eirian yn pryderu sut ymateb fyddai i'w addasiad o nofel y ganrif.
Hwyrach y gallai sgrin fawr y sinema geisio gwneud cyfiawnder â chynfas eang y nofel, ond prin fod y sgrin fach wedi gwneud hynny gyda'r telediad o Lleifior.
Felly, pa obaith oedd gan un lleoliad neu un llwyfan?
Pethau wedi newid
Gan fod dros hanner canrif ers i Islwyn Ffowc Elis gyflwyno'i glasur, mae'n anorfod fod y themâu wedi'u dyddio a'u harwyddocâd wedi lleihau ers cyfnod y Rhyfel Oer ym Mhumdegau'r ganrif ddiwethaf.
Mae Mur Berlin a'r Llen Haearn wedi dymchwel, a chomiwnyddiaeth yn atgof yn hytrach na'r bygythiad a fu i lawer, bryd hynny.
Sut, felly, oedd cynnal prif hanfod unrhyw ddrama, sef gwrthdaro?
A lwyddwyd i gyfleu tensiwn y berthynas rhwng gwahanol gymeriadau?
A gafodd y gynulleidfa ei hargyhoeddi a'i bodloni?
Cymysglyd oedd yr ymateb yr oeddwn i'n ei glywed a'i synhwyro i'r cwestiynau hyn.
Cyfres o olygfeydd
Er mwyn cyfleu rhychwant eang digwyddiadau'r nofel mewn gwahanol leoliadau a chyfnodau, roedd hi'n anorfod fod angen cyfres o olygfeydd byrion i gario'r naratif.
Canlyniad hyn oedd creu argraff bytiog oedd ddim yn cynnig cyfle i ddatblygu gwrthdaro na thensiwn digonol i gael gafael ar drwch y gynulleidfa.
Roeddwn i'n amheus o werth yr ychydig areithiau uniongyrchol a oedd hefyd yn arafu'r digwydd.
A thybed a fu'n rhaid defnyddio gormod o eiriau ambell dro i drosglwyddo'r holl syniadau sy'n llifo'n naturiol rhwng cloriau nofel?
Talpiau helaeth o Saesneg
Mae'n ymddangos fod yn rhaid cael talpiau helaeth o Saesneg ym mhob cynhyrchiad o bob cyfnod ar lwyfan a theledu erbyn hyn, ac er bod elfen o hynny yn y nofel wreiddiol, roedd y canran ohono'n fwy mewn dwyawr o gynhyrchiad.
Meri-go-rownd?
Anhawster arall wrth gyfleu cynifer o leoliadau mewn cyfnodau byr oedd yr angen i newid safle mor aml.
Roedd y set ei hun yn fawr, urddasol ac effeithiol, ond roedd y canol yn troi mor aml nes atgoffa rhywun o feri-go-rownd yn y ffair.
Er hynny, roedd y newid tua'r diwedd o'r ymgyrch wleidyddol i gyhoeddi'r canlyniad yn esmwyth iawn.
Braidd yn wan oedd y goleuo ar adegau ac er y gellid derbyn fod hynny'n ymdrech i greu effaith, roedd y newid golau yn araf unwaith neu ddwy.
Elfen effeithiol oedd y lluniau ar y gefnlen i gyfleu'r lleoliadau, er y bu un cam gwag gyda hynny, hefyd.
Cerddoriaeth gynnil
Un o gryfderau'r cynhyrchiad oedd cynildeb cerddoriaeth Gareth Glyn a chanu cynghanedd lleisiol yr actorion o anthemau Cymru a'r Faner Goch cyn yr egwyl, ac o Garol y Blwch ar ôl hynny.
Ond dwy olygfa fer oedd yn tueddu i lusgo oedd un "Bless this House" tua'r dechrau, a'r cyfuniad o ddawnsio a gosod posteri tua'r canol.
Acenion
Yn gyffredinol, llwyddwyd i gynnal acenion Powys yn ddigon deche ond roedd hi'n chwith clywed "dwy deulu" a "machludo" mewn addasiad o waith Islwyn Ffowc Elis - ond eithriadau oedd rhain mewn llefaru safonol ac eglur.
Perfformiadau
Roedd ansawdd y perfformiadau'n bur gyson drwyddi draw, heb gyfle i neb greu argraff fawr, er y byddwn i'n tueddu i ganmol yr actorion hÅ·n am eu presenoldeb cadarn:
Dyfan Roberts ac Owen Garmon fel y ddau hen batriarch, Christine Pritchard am or-actio effeithiol o'r ddwy wraig, a Llion Williams am gameo gwyrgam o'r gwas annifyr.
Rhagoriaeth perfformiadau'r actorion ifanc oedd golygfeydd tyner y gwahanol gariadon, er na lwyddodd Carwyn Jones i gyfleu cadernid na charisma Harri Vaughan ein dychymyg.
A braidd yn chwithig oedd fod Bethan Wyn Hughes ac Iola Hughes yn gariadon gartref ac yn ddwy hoeden amlyca'r coleg!
Y genhedlaeth hÅ·n
Mae'n debyg mai at y genhedlaeth hŷn y bydd y cynhyrchiad yma'n apelio fwyaf - y rhai ohonon ni sydd â chymaint o feddwl o'r nofel wreiddiol a'r nofelydd i fwynhau hel atgofion efo'r perfformiad.
Nodwedd o apêl yr hen ffasiwn oedd chwerthin amlwg y gynulleidfa am gam-gyfieithu treuliedig gwraig y Trawscoed.
Ond go brin fod yma theatr o wrthdaro na thensiwn gafaelgar.
Mae'n debyg, yn wir, fod y nofel wreiddiol ar gynfas rhy eang i un llwyfan dwyawr.
Cryfder y gwreiddiol ac nid gwendid yr addasiad na'r perfformiad sy'n gyfrifol am hynny.
Dyddiadau'r daith o amgylch Cymru ac yn Llundain:
Theatr Gwynedd, Bangor - Iau, Gwener a Sadwrn (perfformiad y prynhawn a fin nos), Chwefror 1-3, 2007.
Theatr y Lyric, Caerfyrddin - Mawrth, Chwefror 6, 2007.
Canolfan Gelfyddydau Taliesin, Abertawe - Iau a Gwener, Chwefror 15-16, 2007.
Theatr Brycheiniog, Aberhonddu - Mawrth a Mercher, Chwefror 20-21, 2007 Theatr Sherman, Caerdydd - Gwener a Sadwrn, Chwefror 23-24, 2007.
Canolfan Gelfyddydau - Mawrth a Mercher, Chwefror 27-28, 2007.
Clwyd Theatr Cymru, Yr Wyddgrug - Llun, Mawrth 5, 2007.
Theatr Mwldan, Aberteifi - Iau, Gwener, Sadwrn, Mawrth 8-10, 2007.
Mae'r perfformiadau i gyd, ar wahân i'r un y prynhawn yn Theatr Gwynedd yn dechrau am 7.30 o'r gloch.
Yn Llundain
Bydd y perfformiad yn Llundain ar Ebrill 5, 2007 yn Theatr Bloomsbury sydd heb fod yn bell o Orsaf Euston.
Cysylltiadau Perthnasol
Colli cyfle - barn Paul Griffiths
Sion Eirian yn trafod yr addasu
Helynt Theatr Hafren
 |
|
Dafydd Andreas, Gwynedd
Cynhyrchiad gwych, perfformiadau da iawn yn enwedig gan yr actorion ifanc yn y cast. Martin John yn ymddangos am y tro cyntaf gyda Theatr Gen, llongyfyrchiadau; Carwyn Llyr - da chdi! Dal ati - wedi mwynhau yn fawr.
Caron Llyr Williams Prifysgol Aberystwyth
Drama bwerus iawn, gyda perfformiad gwych gan Llion Williams yn portreadu Wil James.
Nia, Rhostryfan
Mi wnes i fwynhau'r cynhyrchiad yn fawr iawn. Fodd bynnag, rwy'n cytuno ag Eifion Lloyd Jones ynghylch ambell i beth, fel safon yr iaith mewn ambell i le prin. Ar y cyfan, cefais fy siomi o'r ochr orau; roedd y cast yn wych, y set yn rhagorol, ac mi wnes i a'm cyfoedion ei mwynhau'n fawr iawn. Dwi'n anghytuno mai dim ond i'r genhedlaeth hyn y byddai'r ddrama hon yn apelio - rydan ni yn ein hugeiniau a'n tridegau cynnar. Da iawn pawb wir. Mae'n anodd plesio pawb.
Ychwanegwch eich sylwadau i'r dudalen fan hyn:
|
|
|
|
|
|
Yr Eisteddfod 