Yno mae bedd fy hen,
hen nain, Ann Jones, Pont Felin Hen, a fu farw 8 Awst 1910 yn
102 mlwydd oed.
Nepell o'i gorweddfan saif carreg fedd ei merch, Ann Parry
a'i phriod Henry Williams Parry, 11 Stryd Wesla. Hwy oedd fy
hen nain a thaid.
Tua 1880, derbyniodd Henry William Parry ddau gant a
hanner o bunnoedd, swm enfawr yr adeg honno, fel rhan o
ewyllys ei ewythr a fu fawr ym Milwaukee, America.
Gan fod teulu Jean Hughes wedi trigo yn Stryd Wesla ers
blynyddoedd lawer, cyn gadael y Leinws gofynnais iddi a fyddai
ei mam hwyrach yn cofio clywed rhywbeth am yr hen
wraig Ann Jones.
Bythynnod
Drannoeth cysylltodd Jean â mi gan ddweud fod ganddi
blât coffa am Ann Jones, Y Bont, Amlwch.
Cyn creu ffordd osgoi Stryd Wesla, safai gynt rhwng Capel
Wesla a Garej Rock & Roll res o fythynnod gwyngalchog,
melin ddwˆ r ger yr afon a chapel bach gerllaw.
Yn y bwthyn
ger y felin a phont Melin Hen y trigai Ann Jones yn 102
mlwydd oed.
Roedd yn fywiog ac iach ond wrth sefyll ar stôl
i gyrchu tun o ben rhyw silff uchel disgynnodd a thorri ei chlun.
Canlyniad y ddamwain fu iddi farw o niwmonia.
Pan fu farw Ann Jones, talodd ei merch Ann Parry i
grochenydd yn Amlwch i lunio plât goffa i'w gyflwyno i
ffrindiau a chymdogion ei mam.
Roedd rhes o dai â llofft yr ochr arall i'r ffordd gul gyferbyn
â'r bythynnod, ac yno trigai Ann ac Ebenezer Pritchard yn
52 Stryd Wesla.
Fel cyfaill agos y teulu y derbyniodd Ann Pritchard y plât
coffa.
Gofal
Pan fu farw Ann ac Ebenezer Pritchard aeth y plât i ofal
tyner Ann May Hughes a oedd yn byw yn 38 Stryd y
Farchnad.
Wedi marwolaeth Ann May Hughes daeth y plât i
feddiant Mrs Jane Hughes, mam Jean ac wrth ei gludo o Stryd
y Farchnad torrodd yn ddwy ran yn y fasged.
Nid oedd gan
Jean na'i mam syniad pwy oedd Ann Jones, Y Bont, ac er fod y
plât wedi torri cadwodd Jean ef yn ofalus.
Wedi gwrando ar hanes fy nheulu estynnodd Jean y ddau
ddarn i mi a chyda nerth y Super Glue mae'n blât cyfan
unwaith eto.
Diolch i Mrs Jane Hughes a Jean am ei warchod
dros yr holl flynyddoedd.
Mae'r delyneg sydd arno yn eithriadol
o dlos a theimladwy ac yn werth ei chofio.
Rhodder pridd ar ei gorweddfan
Tyfed glaswellt dros ei gwedd
Gwywed oerwynt llawer gaeaf
Flodau'r haf ar lan ei bedd.
Byth ni thyfa glaswellt anghof
Dros ei henw yn fy mron
Byth ni wywa blodau'i chofio
Nes y gwywa'r galon hon.
Donald Glyn Pritchard
Ìý
